De rugzak is uitgepakt, de boodschappen gedaan, ik voel me de koning te rijk, de komende week verblijf ik in dit mooie huis aan de Voorstreek.

Het aanzien van deze straat, dit huis, de grote tuin, het is allemaal geen toeval. In 1640 wordt het eiland voor 20.000 gulden verkocht aan de Gooise aristocraat Johan Stachouwer, die rond 1720 de opdracht geeft tot de bouw van een nieuw dorp, nadat buurtschappen als Westerburen, Oosterburen en Molenbuurt in de loop der tijd ten prooi waren gevallen aan stuifzand of de Noordzee. Stachouwer verbindt een aantal strenge criteria aan de bouw. Om de invloed van de westenwind zoveel mogelijk te beperken moeten de straten (streken) van west naar oost worden aangelegd. De breedte van de kavels mogen niet van elkaar verschillen, en zo ontstaan de Voorstreek en de Middenstreek, later gevolgd door de Langestreek. Ook bij de bouw van de huizen worden strikte regels gehanteerd. Aan de voorzijde twee ramen en een voordeur, met in het midden een schoorsteen.

Achter ieder huis wordt ruimte vrij gelaten voor een (moes)tuin. In veel van die tuinen zijn in de loop der jaren schuurtjes om- en uitgebouwd tot recreatiewoningen, zo niet in het huis waar ik deze week mag wonen. Ik installeer mij met een kop koffie en een boterham in de najaarszon, doe mijn ogen dicht en mijmer over de vraag hoe het leven er uit zou hebben gezien als het tien jaar geleden net even anders was gelopen.

Twee geweldige dagen

Ik ben in 2011 een krap jaar wethouder in Alkmaar, als het college door een meerderheid van de gemeenteraad naar huis wordt gestuurd. Het plaatselijk ziekenhuis heeft besloten haar nieuwbouwplannen niet binnen Alkmaar te realiseren maar honderd meter over de gemeentegrens, op grondgebied van aartsrivaal Heerhugowaard. Dus moeten er koppen rollen, al hebben die koppen er niets mee te maken. ‘Het waren twee geweldige dagen’, grap ik bij mijn afscheid, maar het gaat allemaal zo snel en onverwacht, dat ik voor het eerst in mijn leven leven geen plan B heb. Als ik achter de computer kruip en op zoek ga naar ander werk stuit ik bij toeval op de ‘vacature burgemeester Schiermonnikoog’. Tot dit moment heb ik nooit de ambitie gehad om ergens burgemeester te worden, maar burgemeester op Schiermonnikoog…

Burgemeesterspak

Ik zoek alles bij elkaar wat ik over het eiland vinden kan, het idee burgemeester te worden van de kleinste gemeente van het land laat me niet meer los. Als het je wat lijkt moet je vooral solliciteren, zeggen de mensen om mij heen, stiekem denkend ‘dat wordt toch niets. Maar het wordt wel iets. Op mijn brief volgt een dik informatiepakket en een uitnodiging van de commissaris der Koning in Friesland. Ik koop een echt burgemeesterspak met bijbehorende stropdas, bereid me tot in de puntjes voor, en maak in mijn hoofd een rondedansje als de commissaris aan het einde van het gesprek zegt: Je moet natuurlijk wel een bepaald type zijn om burgemeester van zo’n eiland te kunnen worden, maar jou zie ik dat wel doen. Voor de zomervakantie weet ik dat ik bij de geselecteerde kandidaten behoor met wie tijdens de procedure door de gemeenteraad gesproken zal worden,. Een procedure die in het najaar van start zal gaan. Zo komt het dat ik mijn hoofd een zomer lang burgemeester van Schiermonnikoog ben. Als ik in de zomer met Anneke en Isa op het eiland kampeer kijken we toch ook even waar de ambtswoning staat.

Berkenplas

Wanneer ook het eerste gesprek met de gemeenteraad positief is en ik word uitgenodigd voor de volgende ronde, wordt het thuisfront toch wat onrustig, dit is niet langer een mal plan van papa maar iets dat het hele gezin aangaat. Misschien waren de vragen uit de gemeenteraad daarover nog wel het indringendst: Je komt niet alleen naar het eiland, met jou komt het vast wel goed, jij hebt hier straks een drukke baan, maar je moet voor iedereen die met je mee komt een verhaal hebben dat klopt’. Dus reis ik in een mooi nazomer weekend nog een keer af naar Schier, met het kroost, Isa (5), en Nemo (10) want Nemo moet het eiland toch ook zien? Van dat weekend herinner ik mij vooral de zwempartij in de Berkenplas; het begint al te schemeren, de plas ligt er verstilt bij, buiten ons drieën is er er helemaal niemand. We rennen het water in, verstoppen ons op het eilandje voor een denkbeeldige vijand die ons ook vandaag niet te pakken krijgt. Weer afgedroogd en in de kleren gaan we op zoek naar de school. Later die avond als de kinderen op bed liggen fantaseer ik over de woorden die ik zal uitspreken nadat ik tijdens een speciale raadsvergadering als burgemeester ben geïnstalleerd.

Speech

Geachte aanwezigen, beste allemaal, op deze speciale dag gaan mijn gedachten vandaag terug naar 6 juli 1975, mijn vader werd die dag beëdigd en geïnstalleerd als dominee in Beesd. Het was zijn eerste gemeente, de kerk zat vol gemeenteleden, familieleden en vrienden, iedereen was vrolijk want hier werd een stap gezet; door de gemeente, door mijn vader, door ons, de lucht hing vol blijde verwachting. Ik bewaar goede herinneringen aan die dag en aan het leven in de pastorie, het grote witte huis tegenover de kerk. In dat huis was iedereen welkom, of, zoals ik de mensen later hoorde zeggen, hoe donker het ook is, in de pastorie brandt altijd licht. Hoewel ik heel goed weet dat een burgerlijke gemeente heel iets anders is dan een kerkelijke gemeente en Schiermonnikoog met zijn 980 inwoners natuurlijk niet te vergelijken is met de mega gemeente Beesd die in die jaren toch zeker 3000 inwoners telde, durf ik toch te zeggen dat zonder die speciale dag in 1975 deze dag er niet zou zijn geweest.’

Kansen en problemen

Ik doe mijn ogen weer open, uit mijn dagdromen gewekt door een groep brutale musjes die het op mijn boterham hebben voorzien. Uiteindelijk viel de keus van de gemeenteraad niet op mij en dat is, bedenk ik nu, misschien maar goed ook. Isa zou hier de tijd van haar leven hebben gehad, maar Nemo? En hoe zou het avontuur hebben uitgepakt voor mij? Mezelf kennende zou mijn nieuwe werkgebied zich heel snel hebben opgedeeld in kansen en problemen. Hoe meer je van een gebied weet, hoe moeilijker het is er onbevangen naar te kijken. Hou ik juist niet zo van de Waddeneilanden omdat je er zo heerlijk kunt verdwijnen? Ik pak mijn tas en stap de deur uit. Het gemeentehuis laat ik links liggen, daar achter die duinen wil ik zijn, zo dicht mogelijk in de buurt van het grote niets.