Hoe zou het mij zijn vergaan als ik wel Burgemeester van Schiermonnikoog geworden was? Klopt het beeld dat ik van de functie heb? En klopt mijn beeld van het eiland? (‘t Ailand’, op z’n Gronings). Ik spreek af met de huidige burgemeester Ineke van Gent, via zoom maar dat maakt het gesprek niet minder levendig.
‘Na twaalf jaar Kamerlidmaatschap was ik echt toe toe aan iets heel anders. Mijn man en ik fantaseerden wel eens over een pensionnetje ergens heel ver weg, maar al snel werd ik benaderd om regio-directeur te worden bij de NS. Daar heb ik met veel plezier gewerkt tot het burgemeesterschap van Schiermonnikoog voorbij kwam… Ik woon al mijn hele leven in Groningen, daar beschouwen we Schiermonnikoog toch een beetje als ons eiland. Ik kom er al vanaf mijn 11de. Natuurlijk heb ik eerst goed overlegd met mijn man, want burgemeester worden op een eiland is niet niks, maar we waren het snel eens: doen! We zijn hier er ook echt met ons hele hebben en houwen naar toe gekomen, met de intentie de jaren dat we hier zijn echt deel uit te maken van de eilander gemeenschap. Ons huis in Groningen hebben we verkocht.’
Wat maakt burgemeester op Schiermonnikoog zijn leuk?
Lach. ‘Dat vragen veel mensen. Allereerst is er de rol van ‘Burgermoeder’. Die ligt me wel. Er gebeurt van alles in zo’n kleine gemeenschap. Door betrokkenheid te tonen, een luisterend oor te bieden, mensen waar nodig bij elkaar te brengen kun je als burgermoeder van grote betekenis zijn, en ik heb de indruk dat de manier waarop ik dat doe wordt gewaardeerd. Daarnaast is het leuke van zo’n kleine gemeente dat je als burgemeester meewerkend voorvrouw bent. Ik heb een eigen portefeuille en we moeten hier met een klein team samen heel veel voor elkaar zien te boksen. Ik heb het idee dat ik hier echt iets kan toevoegen met mijn ervaring en het netwerk dat ik in de loop der tijd heb opgebouwd. Weten hoe de hazen in Den Haag lopen, korte lijntjes met journalisten, dat komt bijvoorbeeld bij zo’n ramp met de MS Zoe erg goed van pas.’
Als ik besluit te solliciteren op de vacature van burgemeester op Schiermonnikoog waarschuwen mensen mij dat burgemeester worden op een waddeneiland hartstikke moeilijk is, hebben ze gelijk?
‘Een eiland is een hele kleine gemeenschap. Je komt elkaar in verschillende hoedanigheden overal weer tegen, of het nu op het gemeentehuis is, tijdens verenigingsactiviteiten of bij de Spar. Iedereen draagt hier verschillende petten, maar burgemeester blijf je 24 uur per dag. Daar moet je erg alert op zijn. Je moet er ook een dikke huid voor hebben, want je maakt het nooit iedereen naar het zin. En je moet het leven hier niet romantiseren, het blijft een ingewikkelde baan en een apart bestaan. De mensen hier zeiden ‘ Als jullie de eerste winter doorkomen dan komt het wel goed’, nou die zijn we goed doorgekomen.’
Ik was zelf eens drie maanden op Terschelling voor het schrijven van een boekje. Wat mij opviel is dat de wereld buiten het eiland heel snel op de achtergrond verdween. Maakt het leven op een eiland de wereld klein?
‘Nee, vanaf Terschelling is het natuurlijk een stukje verder varen, maar ik ervaar Schiermonnikoog niet als het einde van de wereld, met anderhalf uur ben je Groningen. Gisteren had ik er een afspraak bij de kapper. Dat jij de wereld kleiner voelde worden heeft waarschijnlijk te maken met de reden waarom je de boot naar een eiland nam en waarom heel veel mensen de boot nemen: je wilde je bewust een poosje terugtrekken. Maar voor de burgemeester van Schiermonnikoog kan daar geen sprake van zijn, ik onderhoud de hele dag door contacten, zowel op als buiten het eiland.’
Heeft een kleine gemeente als Schiermonnikoog toekomst? Wat ziet u als de grootste opgaven voor de komende tijd?
‘Schiermonnikoog is als je kijkt naar inwonertal een hele kleine gemeente, maar wat is het alternatief? We liggen zo geïsoleerd en hebben zulke specifieke uitdagingen dat je ons moeilijk met een andere gemeente samen kunt voegen. Dat is overigens ook helemaal niet nodig, want het gaat hier hartstikke goed. Wat niet wil zeggen dat we geen pittige agenda hebben, bijvoorbeeld als het gaat om het bouwen en betaalbaar houden van woningen. De prijzen zijn hier echt de pan uit gerezen. Schiermonnikoog staat op één in de lijst van gemeenten met tweede huizen, maar voor eilanders is het nauwelijks nog mogelijk een betaalbare woning te bemachtigen, daar gaan we dus iets aan doen. En we zullen meer moeten doen om te zorgen dat ook de middenklasse hier blijft. Daarom investeren we in de kwaliteit van het onderwijs, wordt er geëxperimenteerd met allerlei woon/werk combinaties en maken we ons sterk voor supersnel internet. We willen ten koste van alles voorkomen dat het eiland een openluchtmuseum wordt. Waar ik mij als burgemeester bijzonder voor heb ingezet is de komst van een handhavingsjurist. Er zijn regels op dit eiland en daar moet zonder aanziens des persoons op worden toegezien, gelijke monniken gelijke kappen, dat soort dingen liggen op een eiland heel gevoelig.’
‘Natuurlijk hebben we ook grote ambities als het gaat om duurzaamheid. Ik ben trots op de zeven boeren op het eiland die met elkaar een plan hebben bedacht om de stikstof uitstoot omlaag te brengen. Minder koeien maar wel met een eigen zuivelcoöperatie. Ook denken we na over de vraag hoe we zelfvoorzienend kunnen worden als het gaat om energie. Dat is nog best een puzzel, er mogen in dit gebied geen windmolens worden geplaatst, maar wat wordt het dan? Ik zou het fantastisch vinden als we de komende jaren op het eiland een eigen energiecoöperatie van de grond krijgen. Dat ik ieder kind bij de geboorte niet alleen een rompertje met het gemeente logo mag komen brengen, maar ook een aandeel in onze eigen energiemaatschappij.’
Dus zo’n klein eilandsbestuur is niet te kwetsbaar?
‘Dat valt echt reuze mee. We zitten in een gemeenschappelijke regeling met de andere eilanden en ook met de gemeenten op de vaste wal is goed contact. En het helpt dat de Wadden en Schiermonnikoog toch een beetje van iedereen zijn, iedereen houdt van dit gebied en zet zijn beste beentje voor. Er komen hier meer ministers en kamerleden op bezoek dan in welke andere gemeente dan ook. Hoewel het zo nu en dan natuurlijk wel alle hands aan dek is. Als er weer eens over gaswinning begonnen wordt, of er een onzalig plan wordt bedacht om de energiekabel voor wind op zee midden door het kwetsbaarste deel van ons nationaal park te leggen.’
Sinds kort is er de Waddenautoriteit die moet zorgen voor minder bestuurlijke versnippering en betere regie als het gaat om de Wadden. De Waddenvereniging heeft zich teleurgesteld teruggetrokken uit het omgevingsberaad, het inspraakorgaan dat de Waddenautoriteit adviseert. Ze vindt de nieuwe gebiedsagenda 2050 te vaag en te vrijblijvend. Hoe kijkt u hier naar?
‘Ik vind dat je iets nieuws altijd een kans moet geven. De nieuw bedachte structuur is niet ideaal maar in mijn ogen wel een stap voorwaarts. Ik zit zelf namens de eilanden in het omgevingsberaad, en vind het tot nu toe nuttige en inspirerende bijeenkomsten. Het is goed om met alle betrokken partijen om tafel te zitten; vissers, boeren, natuurorganisaties, als je even met elkaar doorpraat lopen de belangen vaak helemaal niet zo uiteen. In de opgestelde gebiedsagenda zit genoeg om mee aan de slag te gaan, het is misschien allemaal niet even concreet, maar ik ben praktisch ingesteld; dan zullen we het samen concreet moeten maken.’
Maakt u zich geen zorgen over alle bedreigingen die op het gebied afkomen? Als het zo door gaat met de zeespiegelstijging blijft er weinig van het Waddengebied over.
‘Natuurlijk vraagt de zeespiegelstijging om actie, maar dat is een internationaal probleem. Ik kan me niet voorstellen dat ze half Nederland in de zee laten zakken. Het heeft helemaal geen zin om te gaan zitten somberen, zo zit ik helemaal niet in de wedstrijd. Als de leefbaarheid of de natuur op het eiland in het geding is, pak ik de telefoon en sleep iedereen hiernaar toe die er toe doet. En dan gaan we kijken hoe we het oplossen. Ze vragen me wel eens of dit het paradijs is. Ik weet niet hoe dat er uitziet, zeg ik dan, maar het zou heel goed kunnen. En laten we dat vooral zo houden.’
