Het is half zes in de ochtend als ik de voordeur van mijn logeeradres in Groningen achter me dichttrek. Ik heb besloten het eiland Borkum in een dag te doen, maar dan natuurlijk wel een lange.  ‘Dan heb je Borkum ook echt wel gezien’, houden verschillende mensen mij voor. Zou dat echt zo zijn? In mijn haast om op station Groningen nog net op tijd in de trein richting Eemshaven te springen bevindt zich plotseling een mevrouw tussen mij en mijn beker koffie. En ik maar denken dat Groningers aan twee woorden genoeg hebben.

Treinrit

De treinrit door het Groninger land maakt veel goed. De zon schijnt, het landschap is wijds, Baflo, Warffum, Roodeschool, alleen de plaatsnamen bezorgen me al een goed humeur. Er zitten naast mij en ‘de koffie mevrouw’ slechts twee andere mensen in de trein, wanneer ik uitstap bij station Eemshaven ben ik de enig overgebleven passagier. Ik beland tussen de enorme verzameling loodsen waar überhaupt weinig leven te bekennen is. Ook bij de terminal voor de boot naar Borkum is het rustig, maar wie weet is het allemaal stilte voor de storm. De Eemshaven is als vestigingsplaats voor (grote) bedrijven steeds meer in trek, en als het om de haven gaat; je kunt hier vanaf deze zomer ook op de boot richting Noorwegen.

Boot

De bootreis heeft iets feestelijks, zoals de bootreis naar een eiland altijd iets feestelijks heeft. Er varen overwegend Duitse passagiers mee. Hoewel Borkum dichter bij de Nederlandse vaste wal ligt dan bij de Duitse, is Borkum vooral in trek bij Duitse toeristen die hiervoor net zo makkelijk de boot vanuit de Eemshaven nemen dan die uit Emden. Duitsers blijven ook langer, weet een vol bepakte meneer mij te vertellen. ‘Als Nederlanders naar Borkum gaan blijven ze een dagje, voor ons Duitsers is Borkum echt een vakantie-eiland.’

We naderen de haven. Borkum bestaat van oudsher uit twee delen, Ostland en Westland. Het Ostland is sinds 1752 bewoond. Westland en Ostland waren toen nog twee gescheiden eilanden. Door de bouw van de Hindenburg-Dam en de daaropvolgende vorming van nieuwe duinen in het voormalige zeegat kwamen beide eilanden in 1860 aan elkaar vast te zitten. Vanaf toen was Borkum één geheel. Het stadje Borkum ligt op de westkant van het eiland.

Vakantiekolonie

Bij aankomst staat er een treintje te wachten dat ons naar het stadje brengt. Hoewel iedereen me heeft gewaarschuwd dat het stadje gruwelijk is, vind ik het wel wat hebben. Goed, er zitten een paar hoeken tussen die in Zandvoort niet zouden misstaan, maar ik zie ook intieme straatjes, grote oude vakantievilla’s en tal van eenvoudige pensions die in Nederland al lang (kapot)gerenoveerd of gesloten zouden zijn. Het is misschien even slikken als je de aangeharkte Nederlandse eilanden gewend bent, maar er wordt op dit eiland in ieder geval geen schone schijn opgehouden. Als nep boerderijtjes vermomde vakantiehuisjes -o wat zijn we lekker authentiek-  zul je hier niet aantreffen. Het is wat het is: een vakantiekolonie in een mooi natuurgebied, een eiland waar je met je gezin vakantie komt vieren.

Paviljoen

De boulevard op, langs het muziekpaviljoen waar al meer dan honderd jaar ‘s morgens, ’s middags en ’s avonds  ‘cultuurconcerten’  worden gegeven. Ik besluit me te installeren voor het ochtendconcert van 11:00 uur en kijk mijn ogen uit. Niet alleen naar de muzikanten en het prachtige uitzicht achter het paviljoen, ook naar het publiek waarin de wandelstok generatie moeiteloos lijkt te mixen met jong, hip en trendy. (Foto)

Als het concert is afgelopen loop ik verder langs chique en minder chique strandtentjes, tot na een poosje de boulevard overgaat in een breed en aantrekkelijk strand waar traditionele Duits/Deense strandstoelen nonchalant staan uitgewaaierd over strand en duin.

Omdat ik ook naar de oostkant van het eiland wil, huur ik een fiets. Halverwege het eiland strijk ik neer in een duinpan, heerlijk in de zon, niemand te bekennen. Nou ja, er komt een hond over het strand aansjokken, hij neemt als vanzelfsprekend de afslag richting strandovergang, weet hier duidelijk de weg, dit moet de hond zijn die van zich zelf is. (Foto)

Verleden

Ik fiets verder, langs een camping waar ik best zou willen kamperen naar een uitzichttoren op het punt waar duin en dijk elkaar ontmoeten. Boven op de toren een goed en verhelderend uitzicht over eiland en zee. Ik zie de windmolens bij de haven die hier niet misstaan. Ik zie de gebouwen op het schiereilandje bij de haven, ze doen nu dienst als jeugdherberg maar waren oorspronkelijk kazernes. Net als veel Waddeneilanden heeft ook Borkum een oorlogsverleden Op 19 en 20 december 1934 werden vanaf Borkum twee door Wernher von Braun ontwikkelde raketten gelanceerd, voorloper van de in de oorlog veel gebruikte V2 raket. En als we het toch over de oorlog hebben, al vele decennia voor de machtsovername door de nationaalsocialisten  in 1933 bestond er een sterk antisemitisme  op Borkum, dat zich onder meer uitte in het Borkum lied. Het past in het ‘badgasten antisemitisme’ dat op veel Waddeneilanden werd gepraktiseerd. Een reisgids voor de Duitse Noordzeebaden uit 1910 raadde ‘Israëlieten’ een bezoek aan Borkum dringend af ‘omdat zij anders verwachten kunnen door de deels zeer antisemitische bezoekers op de meest niet ontziende wijze lastig gevallen te worden’ Een zwarte bladzijde die nooit vergeten mag worden, maar waar je de mensen, het eiland, en zeker het landschap van vandaag natuurlijk niet op af mag rekenen.

Juist

Ik laat mijn fiets staan en loop vanaf het uitkijkpunt door rietmoerassen, berkenbosjes en kwelders, richting de verste duin aan de horizon. Net als op de Boschpaat op Terschelling  al snel het idee dat ik helemaal in mijn eentje naar het einde van de wereld wandel. Op de punt steekt tegen een strak blauwe lucht de kerktoren van Juist af, je zou er naar toe willen lopen, beter van niet.

Via de dijk terug naar ‘Borkum city’. Koop broodjes, kaas en fruit en nestel me aan de andere kant van de boulevard met uitzicht op de zeehondenbank. Ooit lag deze zandbank veel verder de zee in maar in de loop der tijd is ze steeds dichter richting Borkum gewandeld en ligt er nu zo goed als aan vast. Het lijkt de aanwezige zeehonden overigens niet te kunnen deren. Even bekruipt me het gevoel dat ik in Ouwehands dierenpark zit maar dan met een omkering van rollen: Wij kijken naar de zeehonden, de zeehonden naar ons, maar waar zij met een simpele duik kunnen wegzwemmen richting open zee, zitten wij vast op een eiland.  Ik tuur of ik in de verte iets van het eiland Rottumeroog kan zien, misschien zelfs Schiermonnikoog. De oorlog in Oekraïne zou wel eens gevolgen kunnen hebben voor dit stuk zee, want er zit hier gas in de bodem. Tot nu toe was Duitsland vanwege het waardevolle karakter en de kwetsbaarheid van het gebied geen voorstander van gaswinning hier, maar het lijkt er op dat ze nu toch overstag gaan.

Trompet

Dan klinkt plotseling het weemoedige geluid van een trompet over het eiland. Ik loop het stadje in op zoek naar de bron, maar telkens als ik een hoek om sla en denk ‘hier moet het zijn’ lijkt het geluid toch weer ergens anders vandaan te komen. Na lang zoeken vind ik de trompettist boven op de oude vuurtoren. Ik ga op een bankje zitten en blijf nog even luisteren, een passend slotakkoord voor een mooie dag.