Zaterdag, de enige hele dag die we hebben op dit eiland, dus vroeg uit de veren. Nog voor de winkel om acht uur open gaat sta ik voor de plaatselijke super voor brood en beleg. Broodjes bakken kunnen ze wel in Duitsland, als het gaat om kaas is het toch meestal ‘Gouda’ of ‘Edammer’. We eten de helft van de broodjes op voor het ontbijt, de rest gaat mee in de tas voor onderweg, je weet op zo’n eiland maar nooit wanneer je weer een winkel tegenkomt. We lopen het stadje uit richting de dijk. In een door bedrijven, wegen en huizen omsloten stukje bos ligt een groepje damherten ons kalm aan te staren. Zien we dat goed? Damherten op een Waddeneiland? Zomaar in een rafelig stukje bos aan de rand van het dorp?  Waarom niet, lijken ze terug te zeggen; als oude mannetjes uit het dorp de hele dag op een bankje mogen hangen mogen wij toch ook wel een plek? Na een kwartiertje lopen passeren we  een natuurgebiedje dat zich in de kom van de dijk bevindt. Je mag er niet in, vanuit een kijkhut kun je wel over de rietlanden en het water turen waar het in een ander jaargetijde moet stikken van de vogels, maar op deze frisse novemberdag ligt het er op een een paar dobberende eenden en meeuwen na verlaten bij. Door over de dijk tot deze kilometers later overgaat in een pad  richting de duinenrij in de verte: Vanaf hier alleen lopen…

Drijfzand

Met pijn in het hart besluiten we dit verleidelijke pad niet te volgen. Door deze beslissing lopen we waarschijnlijk een van de mooiste stukken van eiland mis. Maar op de kaart is het nog zes kilometer lopen naar de kop -je vergist je in al die weidsheid snel in de afstanden-, en zes heen is ook zes kilometer weer terug, dat wordt bovenop de vijfentwintig kilometer die vandaag op ons programma staat net wat teveel, dat redden we niet voor het donker. Niet naar de kop dus, we steken het eiland in de breedte over richting het strand, met het idee langs de zee weer richting de bewoonde wereld te wandelen. Wat op de kaart een mooi idee lijkt, blijkt in de praktijk echter onuitvoerbaar.  Het zand op het strand is kletsnat, je zakt er tot over je enkels in weg, ondoenlijk om in dit ‘drijfzand’ terug naar het dorp te lopen. Op de meeste eilanden is er naast een pad over de dijk aan de ene, en het strand aan de andere kant, meestal ook nog wel een ‘middenweg’, die zullen ze hier toch ook wel hebben?

Rode klinkers

Natuurlijk is die weg er. Via de achterkant van een helaas gesloten strandpaviljoen belanden we op een keurige -en kleurige- rode klinkerweg. In Duitsland houden ze van organiseren, ook waar het de natuur betreft. Kronkelige schelpenpaadjes en vrij toegankelijke duintoppen zorgen voor extra onderhoud en chaos moeten ze gedacht hebben, dat kan ook anders. Een brede klinkerweg dus, als je dan persé van het pad wil afwijken, dan graag over de aangelegde vlonders naar het aangelegde uitkijkpunt, dan blijft het allemaal een beetje netjes. Maar het krijgt op deze manier iets van een park. Niet alleen de natuur, maar ook de bezoeker wordt in een bepaald format gegoten. Door iets meer mee te bewegen met de natuur zou het gebied meer zich zelf blijven, zouden zowel bezoeker als gebied beter tot hun recht komen. In Nederland noemen we het waddengebied ook wel onze laatst overgebleven wildernis. Op dit eiland zul je niet snel de sensatie beleven dat je zelf iets aan het ontdekken bent.

Naar je hand zetten of meebewegen.

Al wandelend realiseer ik mij dat dit in de politiek en het openbaar bestuur -de omgeving waarin ik mij normaal gesproken voortbeweeg- ook een terugkerend spanningsveld is. Meer dan tien jaar was ik gemeenteraadslid in Zwolle. Ik herinner mij de wethouders uit die tijd, Margriet Meindertsma en Hans Dijkstra.  Ze wisten allebei wat ze wilden maar hielden er een totaal verschillenden werkwijze op na. Margriet ging vol vuur recht op haar doel af, de kortste weg van a naar b, al moest de hele wereld er voor wijken. Het zou gaan zoals zij had bedacht. Omdat het meestal om goede en doordachte ideeën ging een zegen voor de stad, ze heeft met haar rechttoe rechtaan aanpak veel bereikt. Maar je was voor of tegen haar, veel meer smaken liet ze niet. Hans was de andere PvdA wethouder en in alles haar tegenpool. Hans wist ook wat hij wilde, maar was niet op uitgesproken standpunten te betrappen, verstond als geen ander de kunst van het meebewegen. Waarom zou je de kortste weg nemen als deze vol obstakels ligt? Geen probleem of je kunt er links- of rechtsom om heen. Als ik na de stevige storm van dit voorjaar door het  Heilooerbos loop ligt er een omgewaaide boom midden over het pad. Margriet zou vandaag nog een groenploeg met kettingzaag sturen. Als ik  twee weken later weer kom ligt de boom er nog steeds, maar loopt er al een paadje omheen. Weer twee maanden verder kun je al niet meer zien dat het pad ooit ergens anders gelopen heeft en onwillekeurig denk ik aan Hans. Dat samenspel tussen mens en natuur zou op Norderney ook ontstaan als je ze iets meer ruimte durft te geven.

Mist

Aan de voet van de vuurtoren treffen we dan toch eindelijk een koffietentje dat wel open is. Maar nog voor we ons installeren beseffen we dat we gisteren ons laatste contante geld aan de avondmaaltijd hebben uitgegeven. Helaas pindakaas, het is en blijft hier Duitsland, dus pinnen zit er zeker op dit soort locaties niet in. Dus eten we onze maanzaadbolletjes met kaas op een bankje in het bushokje, de koffie fantaseren we er maar even bij. We vervolgen de route over aangelegde wegen met bewegwijzerde uitkijkpunten. Net als we daar genoeg van beginnen te krijgen begint het te nevelen, zien we het landschap langzaam vervagen in de opkomende mist. Wat een cadeautje, na sneeuw is mist misschien wel de grootste mooimaker die we hebben. Niet voor niets komt mist zo vaak voor in gedichten:

De roeier

Vanavond trok de mist over de wei
alsof de aarde zich opende en
het grondwater buiten zijn oevers trad

paarden en koeien raakten vlot en
als in een moeras uit de oertijd
dreven tenslotte alleen nog koppen
en ruggen voorbij

van het geboomte aan de overkant
maakte zich iets los waarvan ik dacht
dat het een roeier was die overstak voor mij.

(Rutger Kopland)

Kurplatz

’s Avonds lopen we naar het centrum dat een echt stadje blijkt te zijn. Met statige hotels, het Kuhrtheater,  met 415 stoelen o.a. de thuisbasis van een jaarlijkse internationale filmfestival, en een prachtige kerk. Centraal middelpunt van de stad is ‘de Kurplatz’, met als blikvanger het uit 1840 daterende Kurhaus. Sinds 2008 doet het dienst als gemeenschapshuis, waarin onder andere de ‘tourist information’, vergaderzalen, de bibliotheek en een Grand café. Het lijkt te werken, de vergaderzalen zijn in bedrijf, er hangen groepjes jongeren rond tafels in de gang, er klinkt geroezemoes uit het café. Zoals echte toeristen betaamd maken wij vooral graag even gebruik van het toilet. Even later dineren we in een Spaans restaurant. We drinken er een goed glas wijn bij, want het is misschien niet direct ons Waddengevoel, als de luxe zich overal om je heen aandient, kun je er maar beter van genieten.