Ik fiets van Oudeschild de polder in, verder naar boven. Texel heeft veel polder, en dwars door veel van die polders lopen dijkjes en wandelpaden waarover het lekker struinen is. Maar er zitten ook stukken tussen waar weinig te beleven valt.  Zo heb je op Texel een aantal grote bollen- en aardappelboeren die precies hetzelfde doen als hun collega’s op het vaste land: op aangeharkte akkers zoveel mogelijk productie draaien, het type grootschalige landbouw dat je op de andere Waddeneilanden niet of nauwelijks tegenkomt. 

Het mooie van Waddeneilanden bevindt zich doorgaans aan de randen, bedenk ik mij al fietsend, en daar heb je er op een eiland gelukkig heel veel van. Kust gerelateerd landschap. Vaak hoort daar dan ook een uit kwelders gewonnen stukje polder bij,  je ziet het verband met, de samenhang tussen dat stukje polder en het kust gerelateerde landschap. De polder van Texel is daar te groot voor. Er zijn plekken waar je de duinen en de dijk niet eens meer ziet. Waar je nauwelijks nog beseft dat je op een eiland bent. Net als bij de andere eilanden zijn ook de randen van Texel prachtig, maar het heeft simpelweg een te groot middenstuk. Op het touchscreen van je iPad of telefoon zou je die de randen met twee vingers een beetje naar elkaar toe willen bewegen, het eiland een beetje in elkaar drukken, langwerpiger maken.  Maar ja, dan krijg je Terschelling. 

Natuurmonument

Door naar Oostereind, en van daaruit naar het dorpje Oost met zijn mooie authentieke straatjes en huizen. Vanuit Oost verder naar boven de dijk weer op. Het waait inmiddels zo hard dat ik niet eens meer hoef te trappen. Rechts aan de waddenkant  kwelder natuurgebied ‘De Schorren. Links het nieuw aangelegde natuurgebied Eureka. Nog geen tien jaar oud en nu al natuurmonument, het gebied is genoemd naar de nabijgelegen boerderij waarvan nu alleen het woonhuis nog staat. 

Tot voor kort  lagen hier bouw- en graslanden die al enkele jaren in het bezit van de Vereniging Natuurmonumenten  waren. Bij gebrek aan financiële middelen kon Natuurmonumenten het gebied niet als natuurreservaat beheren en werd het gedeeltelijk verpacht als landbouwgrond. Dankzij een grote bijdrage van het Waddenfonds  kan het gebied in 2010 als natuurgebied worden ingericht. Er zijn ondiepe waterpartijen gemaakt en slikkige gebieden gevormd, die worden afgewisseld met een aantal eilandje, welke gedeeltelijk met schelpen zijn bedekt.  Het is inmiddels  een favoriete broedplek voor  de grote  stern, visdief, bontebekplevieren, kluten  en tureluurs ; wilde eenden en kuifeenden. Het gebied fungeert ook als hoogwatervluchtplaats: bij hoogwater in de Waddenzee kunnen er dichte groepen strandlopers rusten. 

Vogelboulevard 

De op Texel ontwikkelde methode om binnendijks schelpenbanken aan te leggen om daarmee een veilig broedgebied voor grote sterns en andere broedvogels te creëren heeft inmiddels in binnen- en buitenland een voorbeeldfunctie. Om de kwaliteit van het nieuw ontstane natuurgebied te handhaven moeten de schelpenbanken en eilandjes kaal worden gehouden. Veel vrijwilligers werken eraan om te zorgen dat het gebied aantrekkelijk voor vogels blijft. De weg langs de Waddendijk is afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. Hier is volgens de folder van de VVV een “vogelboulevard” ontstaan: ‘Een uitstekende gelegenheid om het gehele jaar door de vogels in Utopia te bekijken’. En dat is misschien wel mijn enige bezwaar. Ik zie het ook op andere delen van Texel, bijvoorbeeld bij de beroemde Slufter: natuur wordt meer en meer ontwikkeld  als toeristische attractie, een soort van dierentuin maar dan zonder hekken. 

Of niet Brenda?

In pension ‘Het anker van Texel’ in de Cocksdorp  word ik allerhartelijkst ontvangen door Brenda. ‘Je zult wel koffie lusten Gert-Jan, en hier speciaal voor jou een stuk appeltaart, dat heb je wel verdiend.’ Ze is hier toevallig zo terecht geraakt, een berichtje op LinkedIn; ik heb een pension op Texel gekocht, wie wil het  bestieren? Brenda dus. Dat je mij direct aanspreek bij mijn voornaam Brenda, getuigt van goed commercieel  inzicht. Ik ben niet zomaar een van de klanten, je maakt me exclusief. Bij het weggaan nog even je hand op mijn arm, wij begrijpen elkaar, of niet Brenda?

Windkracht zeven

Van de Cocksdorp wandelend langs de dijk richting de vuurtoren. Vuurtorens zijn altijd mooi. Als ik schathemeltje rijk ben ga ik vuurtorens sparen en de eerste die ik koop is die van Texel. Rode toren op donkergroene duinen, donkere wolken er boven, paar huisjes met rode pannendaken er naast, veel mooier wordt het niet. Ik loop met windkracht zeven in de rug door tot aan de kop, aan alle kanten zee, Vlieland zwaait, ik zwaai terug. Dat je op de kop van een eiland, het volgende eiland in zicht, altijd een moment hebt waarop  je het liefst daar zou willen zijn. Dat de overkant, het volgende eiland altijd lokt. Met windkracht zeven tegen door de duinen en over de dijk weer terug. Ik begin mijn benen te voelen.

Paul Patat

De volgende morgen zijn de wolken weg, en is de wind is gedraaid, hoeveel mazzel kan een mens hebben? Ik fiets terug naar de vuurtoren, nu het zicht goed is wil ik de toren alsnog beklimmen. Veel tijd zal ik er niet mee kwijt zijn, ik ken mezelf. Als ik onder aan een toren sta wil ik er op, maar zodra ik dan boven  sta krijg ik hoogtevrees en wil ik zo snel mogelijk weer naar beneden. Dat is vandaag niet anders. Ik groet Vlieland, Terschelling en Griend, daal zo snel als ik kan weer af en fiets de duinen in. Ik laat de Slufter vanwege de toeristische drukte even voor wat ze is en fiets door naar de Koog. Dat had ik niet hoeven doen. De Koog blijkt zich te hebben ontwikkeld tot de Costa del sol van de Wadden. Karaoke bar, Heineken House, Paul Patat, je moet er maar zijn in hebben. Je kunt zeggen dat iedereen recht heeft om op zijn eigen manier van de Waddeneilanden te genieten, Texel  in tegenstelling tot bijvoorbeeld Vlieland niet is verworden tot een eiland voor de happy few en de ellende op Texel netjes is geconcentreerd op een plek. Je kunt ook zeggen: wat zonde. 

Wolkers

Terug op de fiets verheug ik  mij op de volgende pleisterplaats, de witte villa van schrijver Jan Wolkers aan de Rozendijk. Mijn eerste kennismaking met Wolkers is Turks fruit. Ik krijg het mee van de vader van een vriendinnetje die het me in handen stopt en zegt: ‘Lees dit eens, er is nog zoveel meer in het leven dan Maarten ’ t Hart’.  Veel later word ik vooral gegrepen door zijn dagboeken waarin levenslust wordt verheven tot levenskunst. En dat deze man dan ook nog eens zijn hart heeft verpand aan een Waddeneiland. 

Wolkers noemde zijn  villa Pomona, naar de Romeinse godin van de boomvruchten. Ik ben niet de enige die er toevallig voorbij fietst. De villa ligt verscholen achter bomen. Op gepaste afstand blijf ik staan. Ik zie de contouren van het atelier. Ik zie Karina Wolkers takken bij elkaar rapen. Ik zie het kerkje van Den Hoorn, zoals Wolkers dat vanuit zijn woonkamer zag. Ik vervolg mijn  bedevaart en sla  af bij paal 12. Scènes uit ‘Zomerhitte’, Wolkers’ boekenweekgeschenk uit 2005, spelen zich hier af. Zelf kwamen Wolkers  en zijn vrouw hier ook vaak, in de laatste jaren van zijn leven. Hij zat op het terras en Karina zwom, ongeacht de watertemperatuur, in zee.

‘Op het strand buig ik mij over een bloederige, kapotgetrokken meeuw. Voor één keer ben ik er niet vies van, want dat was Wolkers ook niet. Ik zoek naar kwallen en bekijk ze van dichtbij. Blauwe kwallen, ‘met een paars randje als aan een onderjurk’. Hadden ze dat echt? Dat hadden ze echt.’